فعالیت قبل از بلندخوانی:
تصویر روی جلد کتاب را به بچه‌ها نشان دادم، عنوان را خواندند. یکی از بچه‌ها گفت پنگوئن امپراتور از همه پنگوئن‌ها بزرگ‌تر است و به همین علت به او امپراتور می‌گویند، نوک بلندی هم دارد.
درباره ویژگی‌های ظاهری و اندازه قد پنگوئن امپراتور بالغ صحبت کردیم. یکی از بچه‌ها گفت: قد من یک متر و چهل‌وپنج است و هرکدام شروع کردند به گفتن اندازه قدشان. یک کاغذ به دیوار چسباندم. بالای سر یکی از بچه‌ها که دوست داشت قدش را با پنگوئن امپراتور مقایسه کند علامت زدم و با متر قدش را اندازه گرفتیم ۱۴۳. ۱۳۰ را نشان دادم، هر دو عدد را پای تخته نوشتم و پرسیدم چه اندازه از پنگوئن امپراتور بلندتر است؟
از بچه‌ها پرسیدم در تصویر روی جلد چه می‌بینند؟ گفتند: جوجه، مادرش که روی تخم نشسته جوجه شده، نشسته بوده تخم سرد نشود.
سپس مشخصات کتاب را خواندیم.
فعالیت حین بلندخوانی:
پرسیدم یعنی چه در تابستان هوا بسیار بد است؟ بچه‌ها پاسخ دادند سرد است.
پنگوئن نر به‌تنهایی از تخمش مراقبت می‌کند، پرسیدم این تخم را خودش گذاشته؟ همگی باهم: نه!…زنش گذاشته… زنش گذاشته و رفته. مهم‌ترین قسمت مراقبت از تخم، مراقبت از آن در برابر… کتاب را نشان دادم و کمی مکث کردم تا بچه‌ها خودشان بخوانند.
فعالیتی که در دست نامه کتاب برای شناسایی اشتباه دستوری و گفت‌وگو درباره آن ذکرشده بود را انجام دادیم. وقتی درباره شروع زمستان در قطب جنوب خواندیم، یکی از بچه‌ها گفت: الآن ژوئیه است. گفتیم الآن تابستان ما و زمستان قطب جنوب است. یادآوری کردیم که هفته گذشته درباره فصل‌ها در دو نیمکره و قطب‌ها صحبت کردیم.
دو ماه تمام… نظر شما چیست؟ یکی از بچه‌ها گفت: من یک ثانیه هم تحمل نمی‌کردم، می‌میریم خانم. درباره این‌که به نظرشان پنگوئن نر چطور قرار است جوجه‌اش را تغذیه کند باهم صحبت کردیم، یکی از بچه‌ها گفت: می‌رود دریا ماهی می‌گیرد، یکی را هم می‌گذارد پیش بچه‌اش که پرنده‌ها نخورنش. یکی دیگر از بچه‌ها هم گفت: بچه‌اش را با خودش می‌برد. این‌که پنگوئن نر ته حلقش شیر تولید می‌کرد، برای بچه‌ها جالب بود. یکی از بچه‌ها به تصویر صفحه بعد اشاره کرد و گفت مادر دارد می‌آید.
بالا آوردن مادر دردهان جوجه هم برای بچه‌ها جالب بود. یکی از بچه‌ها گفت: آن چیزهایی که مامانش تو مسافرت خورده تو دهانش بالا می‌آورد. دیگر نوبت… یکی از دخترها گفت: الآن پدر می‌رود مسافرت، مادر می‌ماند و مراقبت می‌کند…
یکی از پسرها هم گفت خانم پدر کارش را انجام داد… دو ماه تمام تخم را نگه داشت…
فعالیت بعد از بلندخوانی:
دسته‌بندی جانوران مهره‌دار و بی‌مهره را روی تخته نوشتم و تصویر ساختمان اسکلتی یک جانور مهره‌دار را روی تخته نصب کردم. با همراهی بچه‌ها ویژگی هر یک از دسته‌بندی‌ها را نوشتیم. سپس از بچه‌ها پرسیدم فکر می‌کنند پنگوئن در کدام دسته‌بندی قرار می‌گیرد؟ یادآوری کردیم پنگوئن پر دارد، تخم می‌گذارد، بال دارد… بنابراین در دسته پرندگان قرار دارد.
این جلسه دو هدف داشتیم: تشخیص این‌که پنگوئن در کدام دسته از جانوران قرار می‌گیرد و علت تفکیک جانوران به مهره‌دار و بی‌مهره. بنابراین با همراهی بچه‌ها برای جانوران بی‌مهره چند مثال نوشتم بدون این‌که وارد توضیح دسته‌بندی گسترده و سلسله مراتبی آن‌ها بشوم.
بچه‌ها در سه گروه قرار گرفتند. یک برگه که روی آن عکس‌هایی از مراحل مراقبت از تخم و جوجه پنگوئن امپراتور بود، در اختیارشان گذاشتم. قرار شد عکس‌ها را ببرند و بر اساس آنچه در کتاب‌خوانده بودیم مرتب کنند.
پس از انجام این فعالیت، تعدادی از عکس‌هایی که بریده بودند اضافه بود. تصویری از زنجیره غذایی پنگوئن را روی تخته نصب کردم و قرار شد، با توجه به این راهنما عکس‌های باقی‌مانده را پیدا کنند و روی کاغذ دیگری بچسبانند، درباره فلش‌ها و علت جهت آن‌ها، حین انجام کار با هر گروه جداگانه صحبت کردیم.
سپس به هرکدام از گروه‌ها یک برگه دادم که تصاویر کوچکی از جانوران مهره‌دار و بی‌مهره روی آن بود (تصاویر هر گروه با دیگری متفاوت بود). قرار شد تصویرها را ببرند و با توجه به راهنمایی که روی تخته بود جانوران مهره‌دار و بی‌مهره را در دودسته جداگانه روی کاغذ بچسبانند.
در طول فعالیت به بچه‌ها گفتم تشخیص نوع جانوران و دسته‌بندی آن‌ها برای دانشمندان کار علمی و تجربی است و ممکن است زمان زیادی را برای مشاهده، مطالعه و کشف بهترین روش تشخیص و دسته‌بندی صرف کنند، اشکالی ندارد اگر ما نمی‌دانیم هر جانوری مهره‌دار است یا بی‌مهره ولی با توجه به دسته‌بندی‌های علمی که در اختیارشان قرارگرفته و روی تخته می‌بینند، با تشخیص ویژگی‌های جانوران می‌توانند این تشخیص را راحت‌تر انجام دهند.
در پایان اغلب بچه‌ها خواستند قدشان را اندازه بگیریم. با کمک خودشان قد هر یک را اندازه گرفتیم و روی کاغذی که به دیوار چسبانده بودیم در کنار نامشان یادداشت کردیم.
مربی: سپیده قلی‌پور
محل اجرا: موسسه توانمندسازی مهروماه، فرحزاد، تهران
بیشتر بخوانید:
- بلندخوانی کتاب تخم پنگوئن امپراطور، ورامین، آذر ۹۶
- بلندخوانی کتاب «تخم پنگوئن امپراطور»، بازفت، دی ۹۶
