فعالیت‌های کتابخانه‌های «با من بخوان» کرمانشاه به مناسبت روز جهانی مبارزه با کار کودکان
۱۲ ژوئن برابر با ۲۲ خرداد روز جهانی مبارزه با کار کودکان نامیده شده است. سازمان بین‌المللی کار از سال ۲۰۰۲ یک روز در تقویم را به مبارزه با کار کودکان اختصاص داد تا توجه جهانیان را به میلیون‌ها کودکی جلب کند که در سراسر جهان وادار به کار می‌شوند، و به این سبب بهداشت، آموزش، رشد و سلامت جسمی و روحی‌شان در معرض تهدید قرار می‌گیرد و از تجربهی کودکی محروم می‌شوند.
امسال این مناسبت فرصتی شد تا کتابداران کتابخانه‌های «با من بخوان» ثلاث‌باباجانی و زلان در استان کرمانشاه با کودکان و نوجوانان درباره‌ی کار کودکان، اهمیت مبارزه با آن و به طور کلی حقوق کودک به گفت‌وگو بنشینند، کتاب‌هایی با درون‌مایه‌های مرتبط با حقوق کودک را با آنان سهیم شوند و فعالیت‌هایی در پیوند با آن را به اجرا بگذارند.
شما می‌توانید در تمام طول سال، در کتابخانه یا مدرسه، برنامه‌هایی با موضوع حقوق کودک ترتیب دهید. کتاب «حقوق کودک را بشناسیم و با آن زندگی کنیم» راهنمای خوبی است که شما را در انجام این‌گونه فعالیت‌ها و گفت‌وگوها یاری می‌دهد و با پیشنهاد بازی‌های عملی متنوع، به کودکان و نوجوانان گروه سنی دبستان و دبیرستان کمک می‌کند حقوق خود را عمیقاً بشناسند و در زندگی خود به کار برند.
گزارش تجربهی کتابداران ثلاث و زلان را در ادامه بخوانید:
کتابداران کتابخانه‌ی «با من بخوان» ثلاث باباجانی در روز ۲۲ خرداد ۱۴۰۰ کتاب پرنده‌ی قرمز اثر آسترید لینگرن را بلندخوانی کردند. این کتاب داستان دو کودک یتیم است که پس از دست دادن پدر و مادرشان، به مزرعه‌ای فرستاده می‌شوند و مزرعه‌دار ظالم در ازای خوراکی اندک، آن‌ها را به کارهای سخت وامی‌دارد.
روزی در اوج ناامیدی و اندوه پرنده‌ای قرمز را می‌بینند. پرنده‌ی قرمز آن‌ها را به سرزمینی می‌برد که برخلاف دنیای آن‌ها پر از شادی و رنگ و روشنایی است و مادری مهربان که از آن‌ها مراقبت می‌کند و آن‌ها می‌توانند همه‌ی روز را بازی کنند.
کتابداران کتابخانه‌ی ثلاث از فعالیت هنگام بلندخوانی کتاب این‌گونه می‌گویند: «در هنگام بلندخوانی درباره‌ی رنگ‌های خاکستری برخی تصاویر کتاب که نشانه‌ای از غم و اندوه است و رنگ‌های شاد که نماد امید و روشنایی است صحبت کردیم.»
این کتابداران از کارت‌های حقوق کودک برای فعالیت‌های پس از بلندخوانی استفاده کردند: «ابتدا با استفاده از این کارت‌ها، کمی درباره‌ی حقوقی که همه‌ی کودکان باید از آن برخوردار باشند با کودکان گفت‌وگو کردیم و سپس از آنان خواستیم عناوین حقوق کودک را که بر روی کارت‌ها نوشته شده است با هم تکرار کنند.»
در ادامه‌ی نشست، کودکان با همکاری هم پوستر حقوق کودک را ساختند: «هر کدام از بچه‌ها به دلخواه یک حق از حقوق کودک را انتخاب و تصویر آن را بار دیگر به شیوه‌ی خود در کارت کوچکی نقاشی کردند. سپس از آنان خواستیم که هریک در گوشه کارت‌شان اسم خود را ثبت کنند و در آخر همگی کارت‌ها را در کادر بزرگی چسباندند و پوستر حقوق کودک را ساختند.»
کتابخانه‌ی «با من بخوان» روستای زلان، از توابع جوانرود کتابخانه دیگری بود که به مناسبت روز مبارزه علیه کار کودکان فعالیت‌هایی را با کودکان ترتیب داد. کتابداران این کتابخانه در ابتدا درباره‌ی حقوق کودک توضیحاتی ارائه دادند و شماری از کشورهایی را که حقوق کودک را به رسمیت می‌شناسند به کودکان معرفی کردند. این مقدمه، گفت‌وگویی را درباره‌ی کودکان کار شکل می‌داد: «از کودکانی گفتیم که به علت فقر، نداری و ناکارآمدی حکومت‌ها مجبورند از سنین پایین کار کنند.
مانند کودکانی که در کارگاه‌های آجرپزی کار می‌کنند یا کودکانی که در سر چهارراه‌ها گل، فال و دستمال‌کاغذی می‌فروشند.» ادامه‌ی گفت‌وگو به مشاهدات و تجربه‌‌های زندگی کودکان کار گذشت و بچه‌ها از کودکانی سخن گفتند که در پیرامون‌شان مشغول به کار هستند:
«نسا از خانواده‌ای می‌گفت که پدر خانواده که کارگر است و از روی داربست افتاده و از ناحیه هر دو پا دچار شکستگی شده و الان دختر و پسرش با جمع کردن کارتن‌های خالی و فروش آن‌ها هزینه‌ی زندگی‌شان را تامین می‌کنند. دختر دیگری از سفرش به تهران و دیدن کودکان کار در مترو سخن گفت، از پسربچه‌هایی که در مترو آهنگ می‌زدند و پول جمع می‌کردند.»
یکی از پسرها، از شکل‌های دردناک‌تری از کار کودک صحبت کرد: «مثال محمد تلخ‌تر از دیگران بود، او کودک فقیری را دیده بود که به خاطر پول، دست‌آویز شرط‌بندی چند مرفه بی‌درد شده که فلفل تند به خوردش داده بودند. محمد گفت گریه‌ی آن کودک را هرگز فراموش نخواهم کرد.» کودک دیگری عقیده داشت: «متاسفانه هر کسی که پول‌دارتر باشد همیشه حق با اوست.»
در ادامه کودکان کتابخانه زلان با استفاده از کارت‌های حقوق کودک، با حقوق خود و راه‌های رسیدن به آن بیش‌تر آشنا شدند و درباره‌ی عدالت گفت‌وگو کردند. یکی از دختران درباره‌ی تبعیض میان دختران و پسران صحبت کرد: «در خیلی از خانواده‌ها بین دخترها و پسرها فرق می‌گذارند و حق دخترها را رعایت نمی‌کنند.»
حق داشتن فرهنگ و آئین یکی دیگر از حقوقی بود که کودکان درباره‌ی آن گفت‌وگو کردند: «یکی از دخترها برای‌مان از سفرش به یکی از شهرهای کشور تعریف کرد. او در آن سفر لباس کردی پوشیده بود. کسانی که او را دیده بودند خیلی از لباس‌اش خوش‌شان آمده بود و با او عکس انداخته بودند.»
ادامه‌ی گفت‌وگو نیز به دیگر حقوق کودکان گذشت.
یکی از اهداف برنامه‌ی «با من بخوان» افزایش سطح دانش و آگاهی کودکان است. بلندخوانی کتاب و گفت‌وگو در پیوند با مناسبت‌های تقویمی فرصتی خوبی است که به کتابداران در رسیدن به این هدف کمک می‌کند.
تجربهی کتابخانه‌های کودک‌محور ثلاث‌باباجانی و زلان، نمونه‌ای از این تجربه‌هاست و نشان می‌دهد چگونه می‌توان در نشست‌های بلندخوانی گفت‌وگوهایی را درباره‌ی مسائل جامعه شکل داد و تفکر انتقادی را در کودکان پرورش داد.
