برنامه با من بخوان با بیش از ده سال تجربه آموزش سواد پایه به کودکان بازمانده از تحصیل در نقاط مختلفی چون جهادآباد سراوان، ملک شهر اصفهان، شوش تهران و ….، سوادآموزی به کودکان بازمانده از تحصیل در مناطق مختلفی از ایران را اجرا می‌کند.
موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان (مجری برنامه با من بخوان) در این پروژه‌ها مسئولیت تهیه برنامه آموزشی، آموزش آموزگاران، نظارت و ارزیابی بر روند آموزشی و تامین منابع آموزشی را برعهده دارد.
شیوه اجرای پروژه
– کتاب و منابع آموزشی
آموزش کودکان بازمانده از تحصیل زیر نظر مستقیم آموزش و پرورش نیست و برنامه‌ریزی آموزشی و انتخاب منابع آموزشی آن، توسط مسئول منطقه، تیم مدیریت پروژه با من بخوان با همکاری کارشناسان با من بخوان در بخش کتاب‌شناسی انجام می‌شود. بنا بر برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته آموزش این کودکان با بسته‌های آموزش خلاق سوادپایه از راه ادبیات موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان انجام می‌شود، این بسته‌ها، حاصل نزدیک به ٢٠ سال کار پژوهشی و میدانی در حوزه آموزش کودکان هستند.
کار با این بسته‌ها و استفاده از روش‌های خلاقانه‌ای که آموزگاران در کارگاه‌ها آموزش دیده‌اند سبب ایجاد انگیزه و علاقه در کودکان محروم و آسیب‌دیده می‌شود و شوق آن‌ها به یادگیری را افزایش می‌دهد و در نتیجه یادگیری در این گروه کودکان را تضمین می‌کند.
بسیاری کودکان هدف ما در پایه اول دبستان، به مهدکودک یا پیش‌دبستانی نرفته‌اند و در خانه به زبان فارسی با آن‌ها صحبت نمی‌شود و در نتیجه این کودکان با زبان فارسی ناآشنا هستند یا تسلط مناسبی به زبان فارسی ندارند. بنابراین طی برنامه‌ریزی‌های آموزشی در ماه‌های نخست ابتدا با کودکان پایه اول دبستان بسته‌های آواورزی با سی‌بی‌لک و الف‌باورزی با کاکاکلاغه کار می‌شود تا با بیداری آواشناختی و واج‌شناسی، فرآیند یادگیری این کودکان سهولت یابد.
در ادامه کار با بسته‌های فارسی‌آموز ادبی یک برای کودکان پایه اول در کنار الف‌باورزی با کاکاکلاغه، آموزش ریاضی به شیوه خلاق با بسته‌های شمارورزی با لولوپی صفر و یک، کار با فارسی‌آموز ادبی دو برای کودکان پایه دوم دبستان و … برنامه‌ریزی می‌شود.
علاوه بر مواد آموزشی بالا، کتاب‌های باکیفیت مناسب بلندخوانی و امانت نیز به مرکز ارسال می‌شود. این کتاب‌ها با برنامه‌ریزی و هدف تقویت مهارت‌های خواندن، درک مطلب، آموزش غیرمستقیم مهارت‌های زندگی و ارزش‌های زندگی انتخاب می‌شوند. همچنین از آنجایی که منابع آموزشی این کودکان در تمامی دروس کودکان پایه اول دبستان منابع ارسالی توسط موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان است، کتاب‌هایی متناسب با سرفصل‌های مورد نیاز علوم و … نیز انتخاب و ارسال می‌شوند. با هدف بالا بردن کیفیت نشست‌های کتاب‌خوانی و فعالیت‌های در پیوند با کتاب، برای بسیاری از کتاب‌ها کتابچه‌هایی با عنوان «راهنمای خواندن و فعالیت کتاب» تدوین شده است تا آموزگار را در انجام فعالیت‌های خلاقانه در پیوند با کتاب توانمند سازند. برای هر آموزگار بر اساس کتاب‌هایی که دریافت می‌کند کتابچه‌های «راهنمای خواندن و فعالیت کتاب» همراه با برگه‌های فعالیت نیز فرستاده می‌شود.
در کنار کتاب‌ها، متناسب با تعداد کلاس‌ها، برای هر کلاس کتابخانه دیواری پارچه‌ای نیز ارسال می‌شود. هدف از کتابخانه‌های پارچه‌ای دیواری در دسترس بودن کتاب برای دانش‌آموزان است.
تمرکز با من بخوان در پروژه‌های سوادآموزی کودکان بازمانده از تحصیل کودکان پایه اول و دوم دبستان هستند، اما برای دانش‌آموزان پایه‌های بالاتر سهیم شدن کتاب باکیفیت به شیوه بلندخوانی در دستور کار قرار می‌گیرد.
کتاب‌های مراکز زیر پوشش این برنامه معمولا در دو نوبت ارسال می‌شوند. در نوبت نخست (مهرماه) بسته‌های آموزش خلاق سواد پایه (بسته‌های آواورزی با سی‌بی‌لک، الف‌باورزی با کاکاکلاغه، فارسی‌آموز ادبی یک و دو، شمارورزی با لولوپی صفر و یک و واژه‌نامه چیستانی) و دور اول کتاب‌های بلندخوانی (ویژه کار در کلاس) و در نوبت دوم (آذر ماه) بسته‌های کتاب ویژه بلندخوانی و امانت به دانش‌آموزان برای مرکز ارسال می‌شود.
برای یادگیری بهتر و آموزش موثرتر و با توجه به این که کودکان در پایه اول زیر پوشش این برنامه کتاب‌های درسی آموزش و پرورش را ندارند، نیاز است تا هر کودک یک نسخه کتاب خواندن و کارورزی فارسی‌آموز ادبی که اصلی‌ترین و تنها منبع آموزشی‌شان است را داشته باشد تا بتواند تکالیف کتاب را انجام دهند و مطالب را در خانه مرور کند. همچنین کودکان پایه اول نیاز است تا کتاب‌های کارورزی شمارورزی با لولوپی صفر و یک را نیز داشته باشند.
– آموزش و مشاوره
آموزش آموزگاران و مربیان در مراکز ویژه کودکان بازمانده از تحصیل، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. بیشتر این آموزگاران یا به کل سابقه‌ی آموزش ندارند یا تجربه‌ی کار با این گروه از کودکان را ندارند و بنابراین نیاز است این آموزگاران پیوسته خود آموزش ببینند و راهنمایی‌های لازم را دریافت کنند. آموزش‌های ارائه‌شده به آموزگاران زیر پوشش برنامه‌ی با من بخوان به صورت آنلاین و از طریق سامانه آموزش آنلاین آموزک ارائه می‌شود.
موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان با ایجاد زیرساخت‌های مناسب و طراحی کارگاه‌ها در حوزه‌های آموزشی مورد نیاز، بر مشکل عدم امکان سفر آموزشگر از تهران به منطقه غلبه کرده و برای آموزگاران فرصت شرکت در کارگاه‌های مورد نیاز را به صورت آنلاین فراهم کرده است. در ابتدای شروع سال تحصیلی آموزگاران پایه اول در کارگاه‌های آنلاین آموزش سواد پایه و آموزگاران همه پایه‌ها (معمولا به همراه کادر مدیریتی مراکز) در کارگاه آنلاین آشنایی با ادبیات کودکان و بلندخوانی شرکت می‌کنند.
برای شناخت عناوین کارگاه‌های ارائه‌شده در سامانه‌ی آموزش آنلاین آموزک می‌توانید این لینک را ببینید. هر یک از آموزگاران زیر پوشش برنامه در پایه‌های مختلف آموزشی با توجه به نیازهای آموزشی مرکز در شماری از این کارگاه‌های شرکت می‌کنند.
برای برگزاری این کارگاه‌ها و تامین جزوه‌ها و دستنامه‌های کارگاهی، گروه کارشناسان آموزشی و فنی برنامه با من بخوان در زمینه تهیه محتوای کارگاه‌ها متناسب با فضای مجازی، تامین و ارسال مواد آموزشی مورد نیاز کارگاه (دستنامه‌ها و جزوه‌ها)، آماده‌سازی پلتفرم مورد نظر برای برگزاری کارگاه‌ها و پشتیبانی فنی هنگام برگزاری کارگاه‌ها فعالیت خواهند داشت.
مسئول منطقه و آموزشگر با من بخوان نیز با برگزاری جلسه‌های آنلاین همزمان در سامانه آموزش آنلاین آموزک، به پاسخگویی و رفع اشکالات و راهبری آموزشی شرکت‌کنندگان می‌پردازند.
همچنین در بسیاری از مناطق که در سال‌های گذشته زیر پوشش برنامه بوده‌اند، با هدف توانمندسازی جامعه محلی، شماری از آموزگاران خلاق و توانمند شناسایی شده‌اند و پس از گذراندن آموزش‌های ویژه به عنوان آموزشگر بومی (سفیران با من بخوان)، در اجرای برنامه با موسسه همکاری می‌کنند. اگر در منطقه‌ای که پروژه‌ی سوادآموزی کودکان بازمانده از تحصیل اجرا می‌شود، این آموزشگران بومی حضور داشته باشند، در آموزش حضوری و نظارت بر اجرای برنامه از طریق بازدیدهای حضوری، از این نیروهای محلی کمک گرفته می‌شود.
– پیگیری، نظارت، ارزیابی
الف) بازدیدها:
بررسی و نظارت بر فعالیت آموزگاران این مرکز، جهت پایش پیوسته پروژه و نحوه اجرای برنامه در کلاس‌ها از بخش‌های مهم این پروژه است. تیم کارشناسان با من بخوان با مرور هفتگی گزارش‌های آموزگاران مرکز، آنان را در ادامه مسیر خود یاری می‌دهند. آموزش مستمر آموزگاران، با دادن بازخوردهای همیشگی بر اساس فعالیت‌های انجام‌شده در کلاس‌ها، به رفع مشکلات، بالابردن کیفیت آموزش و آشنایی بیشتر آموزگاران با شیوه‌های آموزش خلاق کمک شایانی می‌کند.
بازدیدهای حضوری از کلاس‌های زیر پوشش برنامه، گفت‌وگوی مستقیم با آموزگاران، ارزیابی اجرای برنامه و آموزش و رفع اشکال آموزگاران در کلاس‌های‌شان یکی از ویژگی‌های تاثیرگذار و مثبت برنامه با من بخوان بوده است. متاسفانه در حال حاضر، با توجه به همه‌گیری بیماری کووید-۱۹ امکان سفر کارشناسان با من بخوان به مناطق فراهم نیست. در این راستا، تلاش شده است با استفاده از امکانات ارتباطی آنلاین پیگیری و نظارت بر کار آموزگاران صورت بگیرد. همچنین در صورتی که در منطقه زیر پوشش برنامه، سفیران با من بخوان حضور داشته باشند از ایشان برای بازدیدهای حضوری کمک گرفته می‌شود.
کارشناسان و سفیران با من بخوان از طریق شبکه‌های اجتماعی و تلفن ارتباط خود را با آموزگاران مراکز به صورت مداوم حفظ خواهند کرد. آموزگاران از طریق ارسال گزارش و فعالیت‌های خود در گروه‌های واتساپ یا تلگرامی و نشست‌های آنلاین ماهانه، کارشناسان با من بخوان را از روند کاری خود مطلع می‌کنند و کارشناسان برنامه نیز با بررسی و ارزیابی فعالیت‌ها، نکات و موارد لازم را به آموزگاران منتقل خواهند کرد.
ب) گزارش‌نویسی
در همه پروژه‌های اجرا شده در برنامه با من بخوان هر سه ماه یک بار، گزارش‌های پیشرفت روند اجرایی پروژه به همراه گزیده‌ای از عکس‌های ارسالی از فعالیت آموزگاران مرکز، برای پشتیبان برنامه فرستاده خواهند شد. در این گزارش‌ها به شرح اقدامات و فعالیت‌های انجام شده در بازه‌های سه ماهه، پیش‌بینی تغییرات اجرایی احتمالی در ادامه پروژه و مسائل و چالش‌های پروژه پرداخته خواهد شد.
همچنین در پایان پروژه، گزارش نهایی شامل روند اجرای پروژه از ابتدا تا انتها با جزئیات کامل، آمار و اطلاعات پروژه، تحلیل اجرای برنامه و فعالیت‌ها، دستاوردهای اجرای برنامه در منطقه، چالش‌های موجود و پیشنهادات برای ادامه برنامه تهیه و ارسال خواهد شد.
ج) تهیه مستندات
کارشناسان با من بخوان با جمع‌آوری عکس‌ها، فیلم‌ها و گزارش‌های ارسالی توسط مربیان و آموزگاران زیر پوشش برنامه، برای تهیه مستندات و بازتاب فعالیت‌های انجام شده در پروژه می‌کوشند. این فعالیت‌ها در شبکه‌های اجتماعی (اینستاگرم، کانال‌های تلگرام،…) و سایت با من بخوان بازتاب پیدا خواهند کرد.
همچنین عکس‌ها و فیلم‌های منتخب در آرشیو با من بخوان ذخیره خواهند شد تا در پژوهش‌ها و گزارش‌های دوره‌ای از آن‌ها استفاده شود.
د) ارزیابی
به جز ارزیابی پیوسته فعالیت آموزگاران از طریق شبکه‌های اجتماعی، گزارش‌های ارسالی و بازدیدها، ارزیابی‌هایی نیز از طریق فرم‌های ویژه در هر کلاس انجام می‌شود. در کلاس‌های زیر پوشش برنامه سوادآموزی به شکل پژوهش خوشه‌ای رشد مهارت‌های سواد خواندن و نوشتن ارزیابی می‌شود. برای دستیابی به نتایج بهتر و دقیق‌تر، آموزگاران این مرکز برای پر کردن فرم‌ها و پاسخ به پرسش‌ها، آموزش خواهند دید.
گروه‌های پژوهشی فرم‌ها و اطلاعات جمع‌آوری‌شده را بررسی و تحلیل خواهند کرد و نتیجه این تحلیل‌ها در گزارش سالانه پروژه ارائه خواهد شد.
مدیریت، برنامه‌ریزی و خدمات عمومی
برای اجرایی شدن این پروژه کارشناسان و آموزشگران با من بخوان در بخش‌های مختلفی از تیم اجرایی پروژه پشتیبانی می‌کنند.
خلاصه‌ای از این فعالیت‌ها به این ترتیب است:
- طراحی پروژه بر پایه مطالعات منطقه‌ای و هدایت آن در طول سال (گروه مدیریت پروژه‌ها)
- یافتن راهکارهای اجرایی برای ادامه پروژه در صورت بروز مشکلات احتمالی
- نیازسنجی منابع آموزشی و تهیه فهرست‌های کتاب (گروه کتاب‌شناسی)
- بازتاب دستاوردها در شبکه‌های اجتماعی و سایت با من بخوان و تهیه فیلم‌ها و کلیپ‌های ترویجی (گروه رسانه)