گزارشی از فعالیت‌های با من بخوانی‌ها در روز نه به پلاستیک
امروزه مصرف پلاستیک و کیسه‌های پلاستیکی به معضلی جهانی تبدیل شده است به خصوص در کشور ما که در بسیاری از مناطق، کیسه‌های پلاستیکی بی‌رویه استفاده می‌شود و جای کیسه‌های پارچه‌ای قدیمی را گرفته است.
به منظور آگاهی از ضررهای پلاستیک برای کره‌ی زمین ۲۱ تیر روز ملی نه به پلاستیک نامیده شده است. این روز فرصت خوبی است تا کودکان را از خطرات پلاستیک برای محیط‌زیست آگاه کنیم و استفاده‌ی کمتر از کیسه‌های پلاستیکی را به آن‌ها بیاموزیم. امسال هم در این روز ترویجگران و کتابداران کتابخانه‌های «با من بخوان» در روستاها و شهرهای مختلف کشور با برگزاری نشست‌های بلندخوانی و فعالیت‌های در پیوند با کتاب درباره‌ی آسیب‌های رهاکردن پلاستیک و زباله‌ها در محیط‌زیست با کودکان گفت‌وگو کردند و این مناسبت فرصتی شد تا نه گفتن به کیسه‌های پلاستیکی را با کودکان تمرین کنند. در ادامه گزارش فعالیت‌های این کتابخانه‌ها بخوانید:
بهبه لیمو و نه به پلاستیک – رفسنجان
دو تن از ترویجگران کتابخوانی در شهر رفسنجان استان کرمان، خانم‌ها زینب جهان‌بیگی و زینب فارسی از گروه کتابخوانی پروانه‌های سپید، کارگاه صلح هفتگی خود را به موضوع پلاستیک و بازیافت اختصاص دادند و آن‌ها کتاب «بهبه لیمو و کاکلی» را برای کودکان بلندخوانی کردند. این کتاب بهانه‌ای شد تا کتابداران و کودکان درباره‌ی پلاستیک و اکوبریک گفت‌وگو کنند.
از کیسه‌های پارچه‌ای تا بازیافت – تهران
در استان تهران کتابخانه‌ی دانش و مهر در نسیم‌شهر یکی از کتابخانه‌هایی بود که فعالیت‌هایی را به مناسبت روز نه به پلاستیک به اجرا گذاشت. در این کتابخانه به مناسبت این روز نشست بلندخوانی برگزار شد و کتاب «بازمصرف، بازیافت، بازکاهی در مصرف فلزات» برای کودکان ۸ تا ۱۲ سال بلندخوانی شد و دانش‌آموزان با بازیافت و صرفه‌جویی آشنا شدند.
یکی دیگر از مراکز فعال در استان تهران که برای این روز فعالیتی ترتیب داده بود، کتابخانه موسسه‌ی توانمندسازی ندای ماندگار در دروازه غار بود. منیژه نصیری، فریده جوزی و فرح خوزستانی، مربیان موسسه‌ی ندای ماندگار نشست بلندخوانی را با پرسش از کودکان شروع کردند. «از کودکان پرسیدیم برای حمل اشیا یا خوراکی‌هایی که می‌خرند از چه وسیله‌ای استفاده می‌کنند؟ یکی از پسرها گفت: نایلون. بهار گفت: مادر من موقع خریدِ نان با خود یک پارچه می‌برد و نان را در آن می‌گذارد.»
این گفت‌وگو مقدمه‌‌ای شد تا مربیان این مرکز، کتاب «هیولای سبز دریا را نجات می‌دهد» را برای کودکان پیش‌دبستانی بلندخوانی کنند: «شروع به بلندخوانی کردیم و در هر صفحه کودکان پس از دیدن هر تصویر درباره‌اش صحبت می‌کردند. داستان کتاب درباره هیولای سبزی بود که به دریا می‌رود و انواع زباله‌های خشک و تر را در دریا و ساحل می‌ریزد و علاقه‌ای به جمع کردن این زباله‌ها ندارد.
پرسش‌هایی از کودکان پرسیدم: اگر هیولای سبز به این کارش ادامه دهد چه اتفاقی برای دریا می‌افتد؟ احمد گفت: کوسه‌ها می‌میرند، پسر دیگری گفت: ماهی‌ها می‌میرند و مریض می‌شوند. وقتی به پایان داستان رسیدیم، از کودکان پرسیدیم اگر یک نایلون در دریا بیندازیم چه اتفاقی برای ماهی‌ها می‌افتد؟ یکی از دختران گفت: ماهی‌ها در آن گیر می‌افتد و در نایلون خفه می‌شوند.»
در ادامه مربیان کیسه‌های پارچه‌ای دوخته شده توسط زنان شاغل در کارگاه خیاطی موسسه ندای ماندگار را به کودکان معرفی کردند و از کودکان خواستند هنگام خرید آن‌ها را به همراه خود ببرند تا محیط زیست در امان بماند. در پایان نیز گروهی از کودکان، چند ساک دستی و کیسه‌ی پارچه‌ای را با رنگ‌هایی که دراختیارشان گذاشته شده بود نقاشی کردند. تعدادی ازکودکان هم با درپوش‌های پلاستیکی دورریز کاردستی ساختند.
روستای سبز کودکان جزیره‌ی قشم
شماری از ترویجگران استان هرمزگان نیز برنامه‌های مفصلی برای روز نه به پلاستیک داشتند. اسما دریانورد یکی از ترویجگران کتاب در درگهان قشم با دخترش و هم‌بازی‌های او، درباره‌ی اثرات آلودگی زمین برای حیوانات گفت‌وگو کرد. «دخترم مهنا تعریف کرد که تازگی گربه‌ای را دیده که حلقه‌ی پلاستیکی در گردنش گیر کرده بود. او گفت هر وقت آن گربه را می‌بیند احساس می‌کند خیلی ناراحت است و او هم از این اتفاق ناراحت می‌شود.»
در ادامه این ترویجگر کتاب «لاک‌پشت سبز» را بلندخوانی کرد. پس از بلندخوانی کتاب، دختران، با استفاده از کاموا و چوب بستنی لاک‌پشت سبز را ساختند.
ساخت کیسه‌ی پارچه‌ای گلدوزی شده از دیگر فعالیت‌های مهنا و مادرش در روزهای منتهی به روز نه به پلاستیک بود تا از این طریق کودکان بیش‌تری را به استفاده از کیسه‌های پارچه‌ای تشویق کنند.
در کتابخانه‌ی کودک‌محور نویدوحی درگهان نیز نشست بلندخوانی با موضوع حفاظت از محیط‌زیست برگزار شد. فرشته تورنگ، کتابدار این کتابخانه، از فعالیت‌های روز نه به پلاستیک می‌گوید: «کتاب هیولای سبز دنیا را نجات می‌دهد را برای بچه‌ها بلندخوانی کردیم. پس از بلندخوانی بچه‌ها درباره‌ی مراقبت از دریا، جانوران و محیط‌زیست گفت‌وگو کردند.»
در روستای کاروان قشم نیز کودکان با همکاری هم ماکت روستای بدون پلاستیک درست کردند. در روستایی که کودکان ماکتش را ساختند کسی اجازه ندارد با پلاستیک وارد شود و همه از کیسه‌های پارچه‌ای استفاده می‌کنند. در این ماکت کنار نانوایی، دکه‌ی کوچکی وجود دارد و کیسه‌های پارچه‌ای به مردم می‌دهد.
زینب نادری ترویجگر کتاب در روستای کاروان قشم از دیگر فعالیت‌های کودکان برای روز نه به پلاستیک این گونه می‌گوید: «قرار شد با هم به کمپین نه به پلاستیک بپیوندیم، کودکان پوسترهای هشداردهنده در مورد بحران پلاستیک درست کنند و برای خانواده‌ی خود کیسه‌های پارچه‌ای بسازند و در گروه به اشتراک بگذارند.»
با هیولای سبز در کرمانشاه
کتابداران استان کرمانشاه هم فعالیت‌هایی را برای این روز در نظر گرفته بودند. در کتابخانه‌ی «با من بخوان» روستای زلان کودکان با فعالیت‌های عملی به روز نه به پلاستیک پیوستند. کودکان این کتابخانه در نشست‌های پیشین، با زمان‌بر بودن تجزیه‌ی پلاستیک در طبیعت و ضررهای آن برای محیط‌زیست آشنا شده بودند. آن‌ها به کتابدار پیشنهاد دادند پلاستیک‌های اطراف کتابخانه‌ها را با همراهی یک‌دیگر جمع کنند. در این فعالیت از خردسالان تا نوجوانان مشارکت کردند.
یکی دیگر از کتابخانه‌های استان کرمانشاه که به مناسبت این روز نشست بلندخوانی برگزار کرد کتابخانه «با من بخوان» ریجاب بود. هدی خاطری و فریبا زارعی، کتابداران این کتابخانه، کتاب «هیولای سبز دنیا را نجات می‌دهد» را بلندخوانی کردند: «بچه‌ها خیلی خوب مشارکت می‌کردند چون پیش از این فعالیت‌های زیادی در پیوند با محیط زیست اجرا کرده‌ایم و بچه‌ها آشنایی خوبی با این موضوع‌ها و دغدغه‌ها دارند.
از اهمیت محیط‌زیست و حفظ و نگهداری آن حرف زدیم. مادر یکی از کودکان که برای اولین بار کودک‌اش را به کتابخانه آورده بود از سطح اطلاعات و رفتار کودکان عضو کتابخانه بسیار لذت برد.» ادامه‌ی نشست بلندخوانی به گفت‌وگو درباره‌ی آسیب‌های کیسه‌های پلاستیکی برای طبیعت گذشت.
یکی از اهداف برنامه‌ی «با من بخوان» افزایش آگاهی و حساس کردن کودکان درباره‌ی محیط‌زیست است. بلندخوانی کتاب و گفت‌وگو در پیوند با مناسبت‌های تقویمی فرصتی خوبی است که به کتابداران در رسیدن به این هدف کمک می‌کند. تجربه‌ی این کتابخانه‌ها نمونه‌ای از این تجربه‌هاست و نشان می‌دهد چگونه می‌توان در نشست‌های بلندخوانی گفت‌وگوهایی را درباره‌ی محیط‌زیست شکل داد و عشق به طبیعت را در کودکان پرورش داد.
اما به یاد داشته باشیم نه گفتن به پلاستیک و اجرای فعالیت‌های در پیوند با محیط زیست تنها مختص به یک یا چند روز از سال نیست. در تمام طول سال باید به فکر طبیعت باشیم!
